“De vloek van de verkeerde volgorde”

Structuur en cultuur

Een goed en gedragen beleid is een kwestie van structuren en cultuur. Onder de sprekers op het symposium was er een consensus over het feit dat Vlaanderen hiervoor al heel wat structuren in huis heeft. De strategische adviesraden en de experimenten met groenboeken en witboeken - of specifiek voor Cultuur: het Cultuurforum - zijn voorbeelden van structuren die participatie aan het beleid mogelijk maken.

Wat de cultuur betreft, is er volgens de sprekers nog wat werk aan de winkel. De Vlaamse besluitvorming is sterk gepolitiseerd: vaak primeren partijpolitieke overwegingen boven haalbaarheid, draagvlak, of effectiviteit. Het middenveld, experten en zelfs het Parlement worden (formeel) pas geconsulteerd als de strategische beslissingen al genomen zijn. Politieke kabinetten en een gepolitiseerde top van de ambtenarij versterken deze manier van werken nog.

Participatie aan het beleid hoeft niet te botsen met het ‘primaat van de politiek’, het recht van democratisch verkozen politici om naar eigen inzicht te beslissen. Het dwingt politici wél om de beslissingen en de achterliggende afweging van belangen beter te verantwoorden, zo klonk het tijdens het symposium. Bovendien kan een ordentelijke participatie leiden tot een betere en meer transparante verstandhouding tussen politiek, administratie, parlement en middenveld.

Het gras is altijd groener…

De Verenigde Verenigingen nodigden enkele buitenlandse sprekers uit om te tonen hoe participatie aan het beleid in hun land vorm krijgt. Nederland, Denemarken en Engeland passeerden de revue. Van een aantal maatregelen uit het buitenland, zoals een draaiboek voor regelgeving en een nauwkeurige en formele oplijsting van elke consultatie van elke belangengroep of partner bij de besluitvorming, blijft het nog even dromen.

Minister Bourgeois en de interne staatshervorming

Vlaams minister van Bestuurszaken Geert Bourgeois kwam zijn kijk op de Vlaamse beleidscultuur toelichten. De minister erkende dat inspraak bij het beleid in Vlaanderen beter kan. Hij meent dat het feit dat er in Vlaanderen nog een traditie bestaat waarbij elke uitspraak van elke minister door de hele regering gedekt moet zijn, ervoor zorgt dat te veel onderwerpen eerst door de politieke molen gaan, wat soms botst met een open inspraakcultuur.

De minister ziet het proces met een groenboek en een witboek in het kader van de ‘interne staatshervorming’ als een experiment in de goede richting. Zo dient het groenboek rond de interne staatshervorming (zie andere berichtgeving) als discussiebasis voor alle betrokkenen. De feedback wordt verwerkt in een (definitief) witboek met voorstellen van maatregelen. De minister liet wel verstaan dat hij zich aan de krappe timing houdt: eind december moet het witboek er zijn. Tussen groenboek en witboek liggen dus maar drie maanden reactietijd.