Veerkracht verrast

Veerkracht is een bundeling van ideeën en maatregelen voor een krachtig sociaal-cultureel beleid. Met dit materiaal willen we beleidsmakers inspireren en stimuleren tot meer positieve sociaal-culturele ambitie. We vroegen elk van onze politieke gasten een aantal items uit de bundel te kiezen en hun ongezouten mening te geven. De politici waren alvast unisono in hun lof voor Veerkracht: de bundel blijkt snel, toegankelijk en politiek inspirerend.

Infrastructuur voor engagement

Onze voorstellen voor een betere infrastructuur voor sociaal-cultureel werk raken een snaar. Jo De Ro (Open Vld) pleit – na goede ervaringen in zijn stad – voor meer samenwerking tussen onderwijs en sociaal-cultureel werk. Scholen (met name nieuw te bouwen of te verbouwen scholen) kunnen uitgerust worden om ’s avonds makkelijk en veilig polyvalente ruimtes open te stellen voor het verenigingsleven. “Gebouwen betaald door de belastingbetaler kunnen zo maximaal renderen”.

Ook Yamila Idrissi (sp.a) benadrukt het belang van fysieke plaats om je ding te kunnen doen. Zij ziet brood in de creatieve herbestemming van leegstaande kerken en ander onderbenut patrimonium. Voor Idrissi mag de samenwerking met onderwijs bovendien verder gaan dan enkel bakstenen delen: “sociaal-cultureel werk heeft in het hele concept van de Brede School een belangrijke plaats”. De Ro bevestigt: “Onderwijs kan heel wat leren van het sociaal-cultureel werk.” Hij verwijst hiervoor naar het feit dat 40 procent van de organisaties werkt met kansengroepen.

Marius Meremans (N-VA) roept op om het debat over ondersteuning en infrastructuur lokaal te voeren. Steden en gemeenten hebben een grote verantwoordelijkheid, “het lokale middenveld moet hen prikkelen die naar behoren uit te oefenen.[…] De Vlaamse overheid kan wat dat betreft enkel impulsen geven.”

Innovatie en vertrouwen

Paul Delva (CD&V) volgt de FOV in de stelling dat organisaties nood hebben aan financiële zekerheid en een langetermijnvisie. Tegelijk waarschuwt hij dat vaste regels soms innovatie tegenwerken: “dat is een spanningsveld, altijd en overal”.

Marius Meremans lanceert het idee van een vorksysteem om meer budgettaire zekerheid te bieden: met enerzijds een vaststaand minimum in de financiering, waar de overheid niet van afwijkt, en anderzijds een mogelijk maximum, afhankelijk van de budgettaire context. Zo’n vork zou een stevig engagement van de overheid naar de sector moeten inhouden.

Delva en Idrissi beklemtonen hun oprechte waardering voor de innovatie die in het sociaal-cultureel werk plaatsvindt. Idrissi: “Maar de politiek loopt vaak achter en snapt niet altijd wat er gebeurt. We moeten ruimte geven om dingen te laten gebeuren: met de experimentenregeling, proeftuinen, de Sociale InnovatieFabriek…” Ook Marius Meremans bevestigt zijn geloof in innovatieve vormen van sociaal-cultureel werken, om “de spitsuurgeneratie uit zijn kot te lokken”.

Bart Caron trekt een radicale kaart en pleit ervoor om het huidige decreet voor sociaal-cultureel volwassenenwerk open te breken. “We moeten van het huidige stringente model af en nieuwe vormen van sociaal-cultureel werk - die niet meteen in het methodiek-denken thuishoren - oppikken”. Gevraagd naar hoe hij deze verruiming zou financieren: “Je moet politieke keuzes in het totaal van de Vlaamse begroting zien. Haal het geld bijvoorbeeld weg van enkele zinloze verkeersinfrastructuur-werken en geef het aan sociaal-cultureel werk.”

Ruimte voor sociaal-culturele actie

Een ander heet thema is de ademruimte die burgers moeten krijgen als ze zich engageren. Jo De Ro: “Laat vrijwilligers vrijwilligers zijn. Regels groeien mensen en organisaties boven het hoofd. Ze moeten meer tijd kunnen investeren in werk op het terrein.” De Ro stelt dat veel regelgeving te ver is doorgeslagen naar wantrouwen en verantwoording. “Pas regels aan aan de doelgroep. […] Laat ons niet op dezelfde wijze naar sociaal-cultureel werk kijken als naar de grote sectoren. Sociaal-cultureel werk heeft immers geen administratieve krachten op lokaal niveau.”

Yamila Idrissi maakt zich zorgen over de afkalvende ruimte voor sociaal-cultureel werk tussen markt en overheid. Die evolutie is vooral een effect van Europese regels. Idrissi: “Europa moet de bijzondere plaats van Civil Society Organizations erkennen”.

Bart Caron van zijn kant ziet vooral gevaar in een toenemende overheidsinmenging. “Het sociaal-cultureel werk dreigt zijn typische rol als vrijplaats in de samenleving te verliezen, zoals nu met de integratiesector en samenlevingsopbouw gebeurt.[…] Een kwaliteitsvolle democratie subsidieert de tegenstem. Vrij denken is de essentie. […] Het sociaal-cultureel werk moet zijn eigen ding doen en niet de doelen van de overheid volgen.” Caron trekt zijn pleidooi door naar het lokale niveau: “Een terughoudende overheid die zich niet verliest in technocratie, is the way to go.”

Paul Delva verruimt de discussie met een oproep aan de sector om de touwtjes voor beleidsvisie zelf in handen te nemen. “De sector kan zelf [een visienota] schrijven en aan de overheid overmaken”. Marius Meremans treedt Delva hierin bij.

Internationalisering

Paul Delva spreekt ”voor 100%” zijn steun uit voor de integratie van sociaal-cultureel werk in het internationaal (cultuur)beleid. “Het sociaal-cultureel werk in Vlaanderen staat er en kent in Europa zijn gelijke niet. Waarom zouden we dat niet exporteren?”. We hoeven het ook niet heel ver te zoeken: “Het zou goed zijn om in het kader van het samenwerkingsakkoord tussen Vlaanderen en de Franstalige Gemeenschap concreet na te denken wat sociaal-cultureel werk daarin kan betekenen. […] De minister wacht op initiatieven vanuit de basis.”