De brave burger

De Vlaming definieert burgerschap steeds meer als het correct volgen van wetten en regels. Maatschappelijk engagement is minder belangrijk om een goede burger te zijn en drie op vier Vlamingen gaat ervan uit dat de bevolking niets kan beginnen tegen een onrechtvaardige wet.

Intrieste conclusies die volgen uit de cijfers van het jaarlijkse VRIND-rapport. Conclusies die je zou verwachten na onderzoek van burgers in twijfelachtige staten als Rusland, Iran… Waarom denken mensen dat ze niets kunnen veranderen aan een onrechtvaardige wet? Dat betogingen, protest en actie, politiek en maatschappelijk engagement niets veranderen. Zijn we met zijn allen het geloof in de maakbaarheid van de samenleving kwijt geraakt?

De cijfers zelf zijn gelukkig wat minder hard dan deze conclusie doet vermoeden. Het is al erger geweest. De deelname aan het sociaal-cultureel verenigingsleven blijft min of meer stabiel en er is een kleine stijging te merken ten opzichte van 2009. Toch blijft een grote vreugdekreet uit, de conclusie is misschien nog eens niet zo gek ver van de feiten.

Investeren we nog wel voldoende in onze democratie? Elke democratie geeft voeding aan tegenstroom, biedt mogelijkheden voor oppositie en stimuleert mondigheid - soms ook protest - van burgers. Burgers en organisaties krijgen ruimte om zich te verenigen, zich te organiseren en zélf alternatieven te formuleren. Steeds meer merken wij dat die vrijplaats onder druk komt te staan. Daarom een oproep aan onze overheden:

• Stop met de criminalisering van actievoerders. Zwaaien met GAS-boetes en processen wegens bendevorming helpt burgers niet bepaald de straat op.
• Stop met het belasten van vrijwilligers. Mensen die zich vandaag belangeloos inzetten, worden steeds meer belaagd door regeltjes, aansprakelijkheden en inspecties. Burgers overstelpen met regulitis, maakt hen moedeloos.
• Stop met burgerinitiatieven voor te schrijven hoe ze moeten werken. Koester organisaties die breed, ruim en kritisch denken. Geef hen de ruimte om alternatieven te formuleren en luister. Burgers werken niet graag in onderaanneming.

Politiek heeft meer nodig dan politici. Geef de democratie haar maakbaarheid terug.

Peter Warson Voorzitter FOV – federatie sociaal-cultureel werk