Gemeenten hebben nood aan externe stimulansen

Hefboom verdwijnt

Het decreet Lokaal Cultuurbeleid vormde decennia lang een Vlaamse hefboom die lokale besturen stimuleerde tot het vormgeven van een sterke lokale infrastructuur (bibliotheken, cultuurcentra,...) en het voeren van een lokaal, geïntegreerd cultuurbeleid. Met succes, want de Vlaamse gemeenten investeerden veel meer in hun cultuurbeleid dan wat werd aangereikt door Vlaanderen én Vlaanderen investeerde de afgelopen decennia ook meer in het lokaal cultuurbeleid.

Deze wederzijdse hefboom valt de volgende jaren weg. Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz pleitte in zijn beleidsnota ervoor om de middelen en de verantwoordelijkheid voor het voeren van lokaal cultuurbeleid volledig bij de gemeentebesturen te leggen.

“De Vlaamse Gemeenschap heeft van bij haar ontstaan lokale besturen aangemoedigd in te zetten op cultuur. Bibliotheken en cultuurcentra zorgen voor een fijnmazig netwerk van infrastructuur en lokale besturen worden gestimuleerd om een eigen lokaal cultuurbeleid te ontwikkelen. Deze legislatuur wordt de verantwoordelijkheid hiervoor volledig bij de lokale besturen zelf gelegd.”

Dit betekent dat de rol van de Vlaamse overheid ten opzichte van lokale besturen dus grondig zal veranderen.

Ambtenaren en professionals maken zich zorgen

De FOV ontwierp samen met het Forum voor Amateurkunsten een korte vragenlijst die werd voorgelegd aan de spelers in de lokale cultuurpraktijk. Dit deden we vooral via onze nieuwsbrief “Lokaal cultuurbeleid na de ommezwaai”, waarmee we geregeld plaatselijke actoren (bestuurders, ambtenaren en middenveldprofessionals) informeren over evoluties in het lokaal cultuurbeleid van Vlaanderen. De bevraging loopt nog verder, maar we kunnen nu al een tussentijds bilan geven.

Hoe kijken zij vanuit hun lokale werking naar de aangekondigde veranderingen? Maar liefst 214 lokale spelers (ambtenaren, schepenen, gemeentesecretarissen,…) vanuit heel Vlaanderen gaven een antwoord op de bevraging.

• 58% van de respondenten geeft aan dat haar gemeente nood heeft aan externe stimulansen om ten volle te kunnen inzetten op cultuur.
• 42% van de respondenten denkt dat het lokale bestuur in de toekomst minder zal investeren in cultuur.
• Slechts 3 respondenten zijn ervan overtuigd dat haar gemeente meer zal inzetten op cultuur.

We vroegen de respondenten ook om hun grootste zorgen te delen rond dit thema. Dit deden zij in grote getale en op persoonlijke wijze. Hun zorgen beslaan een breed spectrum van zaken, zoals personeelsinzet, investeringen van de voorbije jaren, toegankelijkheid voor een breed publiek, dat de middelen niet meer naar cultuur gaan, en zoveel meer. De reacties hebben we aan dit artikel toegevoegd (in de rechterkolom).

FOV: oproep tot een New Deal met het lokale beleid

De FOV maakt zich sterk voor een stimulerende Vlaamse inzet op een “New Deal” tussen lokale besturen en het sociaal-cultureel werk. De resultaten van deze bevraging en de respons vanuit de lokale context geven eens te meer aan dat er nood is aan een verbindend Vlaams instrumentarium dat inzet op actuele de problemen en uitdagingen in de lokale context.

Deze oproep sluit aan bij de ambitie van de cultuurminister, want zo lezen we in de beleidsnota Cultuur: “Binnen dit nieuwe Vlaamse bestuurlijk kader, met toenemende decentralisatie van het lokaal cultuurbeleid, wil ik zoeken naar een nieuwe vorm van Vlaamse ondersteuning die de lokale realiteit, sectoroverschrijdend en met een hoge maatschappelijke relevantie, slagkrachtig verbindt met de Vlaamse beleidsambities.”

Wij werkten zelf enkele voorbeelden uit van hoe zo’n Vlaams instrumentarium in de praktijk vorm kan krijgen, rekening houdend met de beleidscontext, de visie in het regeerakkoord en de lokale uitdagingen van nu en morgen. Want steden en gemeenten hebben nood aan nieuwe partnerships en oplossingen voor lokale noden die veel meer vertrekken vanuit een engagement van de burger.

Door een alternatieve benadering van lokale uitdagingen, in samenwerking met lokaal georganiseerd initiatief, kan afbraak en afbouw vermeden worden. Zo kunnen meer burgers die hun steentje (willen) bijdragen, kansen krijgen en gewaardeerd worden. Niet als onderaannemers of “instrumenten” van beleid (want dat is niet duurzaam), maar als partners die samen aan oplossingen willen en kunnen werken. Lokale besturen en middenveld: ze moeten elkaar “terug vinden”. Wij denken dat Vlaanderen hierin kan prikkelen en steunen.

De FOV kon de voorbije weken al in boeiende gesprekken gaan met kabinetten, parlementairen, organisaties uit aanverwanten sectoren, studenten,... om vorm te geven aan dit verbindend kader.

Nieuwsbrief Lokaal Cultuurbeleid

In de toekomst op de hoogte blijven van Lokaal Cultuurbeleid? Schrijf je dan in voor deze nieuwsbrief.